صرافی غیر متمرکز چیست؟
صرافی غیر متمرکز (یا DEX) یک بازار همتا به همتا است که در آن تبادلات بین خریداران و فروشندگان ارز دیجیتال مستقیماً و بدون واسطه انجام می‌شود. DEX یکی از نقش های اصلی در بازار رمزارزها را ایفا می کند: انجام تبادلات مالی ای که توسط بانک ها، صرافی ها یا هیچ واسطه دیگری انجام نمی شود. بسیاری از DEX های محبوب مانند Uniswap و Sushiwap بر روی بلاکچین اتریوم اجرا می شوند.
این DEX ها بخشی از مجموعه رو به رشد امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) هستند که طیف وسیعی از خدمات مالی را مستقیماً از طریق یک کیف پول ارز دیجیتال در دسترس قرار می دهند. DEX ها به شدت در حال رشد هستند. در سه ماهه اول سال ۲۰۲۱، ۲۱۷ میلیارد دلار تراکنش از طریق مبادلات غیر متمرکز جریان داشت. تا آوریل ۲۰۲۱، بیش از دو میلیون معامله گر DeFi وجود داشت که نسبت به ماه می ۲۰۲۰، ۱۰ برابر زیاد شد.
صرافی غیر متمرکز چگونه کار می کند؟
برخلاف صرافی های متمرکز (یا CEX)،مانند کوین بیس (Coinbase)، DEXها نمی توانند پول فیات و ارز دیجیتال را با هم تبادل کنند. یعنی در این صرافی ها نمی توانید مثلا دلار یا ریال بدهید و بیت کوین بگیرید. در عوض، آنها به طور انحصاری ارزهای دیجیتال را با یکدیگر تبادل می کنند. از طریق یک صرافی متمرکز می‌توانید پول فیات را به ارز دیجیتال تبدیل کنید و برای انجام سایر تبادلات از صرافی غیر متمرکز استفاده کنید. همچنین در صرافی های متمرکز (CEX) اغلب می توانید حرکات پیشرفته تری مانند معاملات مارجین (Margin) یا سفارشات محدود (limit orders) را انجام دهید اما برای خرید و فروش های ساده، غیرمتمرکزها کارمزد بسیار کمتری می گیرند.
در صرافی های متمرکز تمام این تراکنش‌ها توسط خود صرافی و از طریق یک دفتر سفارشات (order book) انجام می‌شود که قیمت یک ارز دیجیتال را بر اساس سفارش های خرید و فروش فعلی تعیین می کند، همان روشی که توسط بورس برای خرید و فروش سهام استفاده می‌شود. کار با صرافی های متمرکز نیز اغلب آسان تر است.
بیشتر بدانید:
بهترین صرافی های ایرانی ارز دیجیتال
بررسی کامل سایت کوینکس
از طرف دیگر، صرافی های غیرمتمرکز در واقع یک نرم افزار هستند که از مجموعه ای از قراردادهای هوشمند تشکیل می شوند و به صورت اتوماتیک کار می کنند. آنها قیمت ارزهای دیجیتال مختلف را به صورت الگوریتمی تعیین می‌کنند و برای این کار از استخرهای نقدینگی (Liquidity Pool) استفاده می‌کنند (استخر نقدینگی همان موجودی صرافی غیرمتمرکز است که سرمایه گذاران مختلف در ازای گرفتن درصدی از کارمزدها، ارز دیجیتال خود را در آنجا قرار می دهند).
در حالی که تراکنش‌های یک صرافی متمرکز در پایگاه داده آن صرافی ثبت می‌شود، تراکنش‌های DEX مستقیماً در بلاکچین ثبت می شوند.
DEX ها معمولاً بر اساس کد منبع باز ساخته می شوند، به این معنی که هر کسی می تواند دقیقاً نحوه عملکرد آنها را ببیند. همچنین به این معنی است که برنامه نویسان می‌توانند از کدهای موجود برای ایجاد پروژه‌های جدید استفاده کنند – همان طور که Sushiswap و Pancakeswap از کد Uniswap استفاده کردند.
مزایای استفاده از DEX چیست؟
تنوع بسیار زیاد در توکن ها و ارزهای دیجیتال
اگر علاقه مند به یافتن ارزها و توکن های جدید که در ابتدای راه قرار دارند، هستید، صرافی غیر متمرکز مکان مناسبی است. DEX ها تقریباً تعداد نامحدودی از توکن ها را ارائه می دهند، از ارزهای معروف (مانند بیت کوین و اتریوم) تا توکن های عجیب و غریب و گاهی بی ارزش. این به این دلیل است که هر کسی که یک توکن مبتنی بر اتریوم بسازد و یک استخر نقدینگی برای آن ایجاد کند، می تواند آن را در صرافی قرار دهد.
کاهش خطرات هک
از آنجایی که تمام ارز دیجیتال در تبادلات DEX، در کیف پول خود معامله گر ذخیره می شود، ارزهای دیجیتال کمتر در معرض هک هستند.
عدم تحریم و کلاهبرداری
به همین ترتیب، DEX ها آنچه که به عنوان “ریسک طرف مقابل” شناخته می شود را کاهش می دهند. همواره این احتمال وجود دارد که صرافی متمرکز در انجام تراکنش ها کوتاهی کند و یا به کل صرافی خود را جمع کند و برود. همچنین برای کشورهایی مثل ایران این خطر وجود دارد که صرافی متمرکز از دسترسی کاربران به وجوه خود منع جلوگیری کند.
بدون احراز هویت (ناشناس بودن)
حتی برای استفاده از محبوب ترین DEX ها هم نیازی به اطلاعات شخصی نیست. این صرافی ها به همه کاربران به یک شکل خدمات دهی می کنند و نیازی به ارائه مدارک شناسایی (مانند آنچه در KYC وجود دارد) نیست.
سودمندی در کشورهای در حال توسعه
وام دهی همتا به همتا، تراکنش های سریع و ارزان، و ناشناس بودن که توسط DEX ها امکان پذیر شده است، آنها را به طور فزاینده ای در بین کاربران کشورهای در حال توسعه محبوب کرده است. معمولا در این کشورها زیرساخت های بانکی قابل اعتماد و ارزان در دسترس نیست. هر کسی که یک گوشی هوشمند و اینترنت دارد، می‌تواند ارزهای دیجیتال را از طریق DEX معامله کند.
کارمزدهای کمتر
صرافی های غیر متمرکز مثل Uniswap کارمزهای خود را تا ۰.۳ درصد نیز پایین می آوند.
معایب استفاده از DEX چیست؟
رابط کاربری پیچیده تر
کار با صرافی های غیرمتمرکز به دانش بیشتری نیاز دارد و گاهی رابط کاربری آنها کمی پیچیده می شود. نباید انتظار داشته باشید که DEX اطلاعات زیادی در اختیار شما قرار دهد. در انجام تبادلات نیز باید احتیاط کنید، زیرا ممکن است یک خطای غیر قابل اصلاح، مانند ارسال سکه به کیف پول اشتباه ایجاد شود. البته این مورد در صرافی های متمرکز نیز ممکن است رخ بدهد.
آسیب‌پذیری قرارداد هوشمند
هر پروتکل DeFi فقط به اندازه امنیتی که در قراردادهای هوشمندی وجود دارد، امن است. کد همواره می‌تواند دارای اشکالاتی باشد و در حالی که یک قرارداد هوشمند در شرایط عادی به خوبی کار می کند، برنامه نویسان نمی توانند همه رویدادهای نادر، عوامل انسانی و هک ها را پیش بینی کنند. البته معمولا گروهی از برنامه نویسان همواره کد را ارتقاء می دهند اما این تغییرات منوط به موافقت اکثر سرمایه گذارانی است که توکن حاکمیتی (توکن رای گیری) را در کیف پول خود نگه داری می کنند.
سکه های ناشناخته و مخاطره آمیز
با وجود تعداد زیادی از ارزهای دیجیتال بررسی نشده در DEX ها، در بین توکن های موجود در آنها تعداد بیشتری از سکه های بی ارزش و حتی سکه های کلاه برداری وجود دارد که باید مراقب آنها باشید. در سکه های جدید، سازنده می تواند توکن های جدید ایجاد کند و استخر نقدینگی را تحت الشعاع قرار دهد و ارزش سکه را پایین بیاورد که به راگ پول (rug pulled) معروف است. قبل از خرید یک ارز دیجیتال جدید باید تحقیقات کافی را در مورد آن انجام دهید (DYOR = Do your own research). دقت کنید ما در مورد سکه هایی صحبت می کنیم که در عرض یک ماه معروف می شوند و بعد ارزش خود را از دست می دهند. یکی از راه های مفید برای اینکه متوجه بشوید یک ارز دیجیتال ثبات کافی دارد، این است که به اندازه بازار (MarketCap) آن توجه کنید.
چگونه با DEX کار کنیم؟
می توانید با استفاده از کیف پول های ارز دیجیتال مانند متامسک (Metamask) یا کوین بیس ولت (Coinbase Wallet) به صرافی غیر متمرکز متصل شوید. شما می‌توانید مستقیماً از کیف پول موبایل خود به سایت صرافی غیرمتمرکز دسترسی داشته باشید (توسط مرورگر تعبیه شده در کیف پول).
یک راه ساده تر این است که وبسایت صرافی را در مرورگر کامپیوتر یا لپ تاپ خود بالا بیاورید و روی گزینه “اتصال به کیف پول” کلیک کنید. معمولا یک کد QR روی گوشه سمت راست ظاهر می شود که می توانید آن را با دوربین گوشی خود اسکن کنید. پس از اسکن، کیف پول شما به DEX متصل می شود.
برای شروع تبادل در DEX ها به یک ارز دیجیتال مثل بیت کوین (Wrapped)، تتر یا اتریوم نیاز دارید که ابتدا باید آن را از صرافی های متمرکز دریافت کنید. شما همچنین به مقداری ارز دیجیتال محلی آن بلاکچین برای پرداخت کارمزد تراکنش ها (معروف به گَس فی) نیاز دارید. برای مثال اگر می خواهید دو توکن در بلاکچین اتریوم را با هم تبادل کنید، باید مقداری اتریوم در کیف پول خود برای کارمزد تراکنش ها داشته باشید.
بیشتر بدانید:
چگونه ارز دیجیتال بخریم
بهترین کیف پول ارز دیجیتال
بهترین صرافی های ایرانی ارز دیجیتال
کارمزد DEX چقدر است؟
کارمزد DEXها با هم متفاوت است. یونی سوآپ (Uniswap) کارمزد ۰.۳ درصد را روی تبادلات دریافت می کند. اما توجه به این نکته مهم است که هزینه های تراکنش معروف به “گَس” را می توان کاهش داد. اتریوم ۲.۰ (ETH2 و همچنین تعدادی از راه حل های “لایه ۲” مانند Optimism و Polygon) برای کاهش کارمزدها و سرعت بخشیدن به تراکنش ها طراحی شده اند.
۰ Comments